Lợi ích từ chương trình tầm soát bệnh lao miễn phí tại cộng đồng

Việt Nam hiện vẫn là nước có tỷ lệ bệnh lao cao, đứng thứ 11 trong 30 nước có số người mắc bệnh lao, với tỷ lệ kháng thuốc cao nhất trên thế giới. Ước tính cả nước có hơn 172 ngàn người mắc bệnh lao mới các thể. Tuy nhiên, tỷ lệ phát hiện bệnh lao 59%, nghĩa là còn 41% bệnh nhân lao ngoài cộng đồng chưa được phát hiện.
Tại Kiên Giang, năm 2022 toàn tỉnh phát hiện và tiếp nhận điều trị 3.092 bệnh nhân lao. Năm 2023, phát hiện và tiếp nhận điều trị 3.050 bệnh nhân lao, trong đó có 2.963 bệnh nhân lao nhạy cảm, 97 bệnh nhân lao kháng thuốc (chiếm tỷ lệ 173 bệnh nhân lao/100.000 dân). Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Văn Việt, Giám đốc Bệnh viện Lao và bệnh phổi tỉnh Kiên Giang cho biết tỷ lệ phát hiện bệnh lao trên địa bàn tỉnh đạt 45%, nghĩa là còn 55% bệnh nhân lao ở cộng đồng chưa được phát hiện. Do đó, chương trình tầm soát bệnh lao miễn phí giúp ngành y tế phát hiện chủ động bệnh lao, lao tiềm ẩn tại cộng đồng đưa vào danh sách quản lý, điều trị với mục tiêu giảm số người mắc bệnh lao trong cộng đồng hàng năm.
Chương trình tầm soát bệnh lao tại cộng đồng được Ủy ban nhân dân tỉnh phê duyệt chấp thuận cho dự án USAID Hỗ trợ Chấm dứt Bệnh lao thuộc Tổ chức FHI 360 tài trợ, triển khai từ tháng 7/2024 đến tháng 4/2025. Hiện Bệnh viện Lao và bệnh phổi tỉnh Kiên Giang phối hợp dự án triển khai tại 5 đơn vị: Bệnh viện Đa khoa tỉnh Kiên Giang, Bệnh viện Sản - Nhi tỉnh Kiên Giang và Trung tâm y tế huyện Giồng Riềng, Hòn Đất và TP. Rạch Giá. Các đơn vị được hỗ trợ phát hiện tích cực bệnh nhân lao tại cơ sở y tế. Đối với huyện Giồng Riềng, Hòn Đất và TP. Rạch Giá được hỗ trợ triển khai phát hiện chủ động bệnh nhân lao, lao tiềm ẩn tại cộng đồng ở tất cả các xã, phường, thị trấn, dự kiến khoảng 15.750 người.
Đối tượng được tầm soát là người tiếp xúc với bệnh nhân lao phổi, có triệu chứng nghi lao và nhómngười có nguy cơ khác như người có tiền sử chẩn đoán và điều trị bệnh lao, người rối loạn, suy giảm miễn dịch, người có bệnh mạn tính, trẻ em suy dinh dưỡng, người nghiện ma túy, rượu, thuốc lá, người trên 60 tuổi… Y sĩ Dương Thuận Tân, Trưởng Trạm Y tế phường An Hòa (TP. Rạch Giá) cho biết: “Sau khi nhận kế hoạch tầm soát bệnh lao của bệnh viện, trạm phân công nhân viên y tế phụ trách chương trình phòng, chống lao phối hợp các tổ y tế rà soát đối tượng và đến từng nhà thông báo thời gian, địa điểm để người dân đến tầm soát. Sau khi có kết quả tầm soát, trạm lập danh sách theo dõi, quản lý chặt chẽ và điều trị bệnh lao, hạn chế lây lan trong cộng đồng”.
Tham gia tầm soát bệnh lao, người dân được chụp X-quang sàng lọc lao miễn phí; trường hợp kết quả chụp X-quang bất thường nghi lao hoặc có triệu chứng nghi lao sẽ lấy đờm để làm xét nghiệm sinh học phân tử với độ nhạy và độ đặc hiệu cao (Gene Xpert). Đối với người tiếp xúc với bệnh nhân lao phổi từ 5 tuổi trở lên được làm xét nghiệm Mantoux chẩn đoán lao tiềm ẩn. Mỗi người tham gia khám sàng lọc được hỗ trợ 20.000 đồng chi phí đi lại.
Hiện Bệnh viện Lao và bệnh phổi tỉnh Kiên Giang phối hợp các đơn vị triển khai tầm soát bệnh lao tại 8 xã, phường thuộc TP. Rạch Giá và huyện Giồng Riềng. Kết quả, chụp X-quang ngực cho 2.322 người, phát hiện 357 người có X-quang bất thường hoặc có triệu chứng nghi lao; lấy đờm làm xét nghiệm Gene Xpert cho 276 người. Qua xét nghiệm, phát hiện có 2 bệnh nhân lao kháng thuốc, 18 bệnh nhân lao phổi có bằng chứng vi khuẩn học và hội chẩn điều trị lao phổi không có bằng chứng vi khuẩn học cho một số trường hợp người bệnh có bất thường. Đồng thời, xét nghiệm Mantoux chẩn đoán lao tiềm ẩn cho 323 người tiếp xúc với bệnh nhân lao phổi.
Thời gian tới, Bệnh viện Lao và bệnh phổi tỉnh Kiên Giang kiến nghị Ủy ban nhân dân tỉnh chấp thuận cho dự án USAID Hỗ trợ Chấm dứt Bệnh lao tiếp tục tài trợ triển khai phát hiện tích cực bệnh nhân lao tại cơ sở y tế của tất cả các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh. Đồng thời, mở rộng triển khai phát hiện chủ động bệnh lao ở cộng đồng tại 3 huyện với khoảng 9.300 người được tầm soát, giai đoạn từ tháng 5-2025 đến tháng 4-2026.
Mi Ni